Burnout (Tükenmişlik) sendromu, işte yorgun ya da stresli hissetmekten daha fazlasıdır. En yaygın tanımıyla işinin mesleki yaşamından kaynaklanan zihinsel ve fiziksel yorgunluk halidir. Burnout, temelde sürekli olarak maruz kalınan strese karşı verilen duygusal, zihinsel ve fiziksel bir tepkidir.
Günümüzün hızla gelişen iş dünyası, artan talepler, iş ve yaşam arasındaki dengeyi kuramama gibi faktörlerin çoğu burnout diğer bir adıyla tükenmişlik hissini tetikler. Özellikle ofis çalışanlarının etkilendiği burnout sendromu, enerji ve üretkenliği tamamen yok edebilir.
Ağır iş yükü, takdir edilmeme hissi, sıkı çalışma saatleri, zaman yönetiminde dengesizlikler ve dahası burnout (tükenmişlik) hissine neden olabilirken uzaktan çalışma modeli daha kontrollü ve rahat bir çalışma ortamı yaratmanızı sağlayabilir.
Bu yazımızda burnout yani tükenmişlik sendromuna detaylı bir bakış atarken çeşitli çözüm önerileri sunacağız.
Burnout (Tükenmişlik) Nedir?
Burnout, 1974 yılında Psikolog Freudenberger Herbert tarafından ortaya atılan bir terimdir. Çoğu zaman “iş stresi” ile bağdaştırılsa da sadece stresli ya da kaygılı olma halinden fazlasıdır.
Freudenberger, tükenmişlik kavramını “kişinin mesleki yaşamından kaynaklanan zihinsel ve fiziksel yorgunluk hali” olarak tanımlar.
APA Psikoloji Sözlüğü ise “azalan motivasyon, düşen performans, kendine ve başkalarına karşı olumsuz tutum ile birlikte görülen fiziksel, duygusal ve zihinsel bitkinlik” olarak açıklar.
Yapılan bir başka açıklama ise bizlere burnout sendromunun ne kadar ciddi bir kavram olabileceğini gösterebilir; “yorgunluk” ile “işlev göremeyecek kadar yorgunluk” arasındaki çizgiyi aştığınızda tükenmişlik sendromu ortaya çıkar.
Peki, burnout sendromu ile mücadele ettiğinizi nasıl anlarsınız? Bu noktada tükenmişliğin belirtilerine bakmakta fayda vardır.
En Yaygın Burnout (Tükenmişlik) Belirtileri
Burnout, herkes için farklı olabilir ve genel sağlığınız üzerinde olumsuz etkiler bırakabilir. İşte uzun süre tükenmiş hissetmek hayatınızın diğer alanlarında da umutsuz hissetmenize neden olabilir.
Tükenmişliğin belirtilerini anlamak, hayatınızın her alanında farkındalık kazanmanızı sağlayabilir:
- İzin günlerinde bile fiziksel, duygusal ya da zihinsel olarak yorgun hissetmek.
- İşe duyulan motivasyon hissinin azalması.
- Giderek daha olumsuz ve umursamaz bir tutum sergilemek.
- Aniden sinirlenmek.
- Daha sık hayal kırıklığına uğramak.
- Görevlere odaklanma sorunu yaşamak.
- Unutkan olmak.
- Üretkenliğin ve yaratıcılığın azalmasıyla daha az iş yapmak.
- Baş ağrısı, mide ağrısı ve diğer fiziksel ağrılarla yaşamak.
- Uykusuzluk ya da aşırı uyuma hali.
- İştahsızlık ya da aşırı yeme hali.
- Sosyal ortamlardan ve iş etkinliklerinden kaçınmak.
- Sık sık teslim tarihlerini kaçırmak ve yetişmekte zorlanmak.
İş tükenmişliği belirtileri ve iş stresi arasındaki farka da bu noktada değinmekte fayda vardır. Stresli hissettiğinizde biraz daha çalışırsanız her şeyi kontrol altına alabileceğinizi hissedebilirsiniz.
Ancak burnout sendromunda “asla yeterli değilmiş” gibi hissedersiniz. Burnout. beraberinde umutsuzluk hissini getirir. Uzun süreli stresin kaynağın sonucu tükenmiş hissetmektir.
Tükenmişlik Sendromuna Neden Olan Faktörler
Tükenmişlik hissini daha iyi anlamak için buna neden olan faktörleri detaylı olarak inceleyebiliriz.
1. Aşırı İş Yükü
Aşırı çalışma, burnout sendromunun başlıca nedenlerinden biri olarak karşınıza çıkar. Freudenberger Herbert tanımında olduğu gibi tükenmişliğin temel kaynağı, kişinin mesleki yaşamında maruz kaldığı fiziksel ve zihinsel yorgunluktur.
Çok fazla çalışmak zihinsel yorgunluğun yanı sıra kilo kaybı, vücut ağrıları, yüksek kortizol seviyeleri, uyku kaybı ve bitkinlik gibi fiziksel semptomlara da neden olur.
Yapılan bir araştırmaya göre, çalışanların %37’sinin iş yerindeki başlıca stres kaynağı aşırı iş yüküdür. Aynı araştırmada, stres kaynaklarının %27’sini yönetimden gelen yüksek baskı ve %23’ünü yeterli kariyer geliştirme fırsatının bulunmaması oluşturuyor.
Çoğu çalışan daha az çalışmanın inisiyatif göstermemek veya öne çıkamamak olarak yorumlayabilir. Bu durumda yöneticilerin çalışanların psikolojik sıkıntılarını yönetmek adında öne çıkması ve çözüm stratejileri geliştirmesi önemlidir.
Peki, yöneticilerin çalışanların aşırı iş yükü sorunuyla mücadele etmemesi adına uygulayabileceği stratejiler nelerdir?
- Yüksek iş hedefleri yerine daha düşük ve kısa süreli hedefler belirlenebilir.
- Çalışanların güçlü yönlerini tespit ederek iş görevleri yeniden tanımlanabilir.
- Geri bildirimi teşvik ederek çalışan memnuniyeti sürekli olarak analiz edilebilir.
- Sıkı ofis saatleri yerine haftanın belirli günlerinde esnek ya da uzaktan çalışma günleri düzenlenebilir.
Esnek çalışma saatleri uygulaması sadece çalışan mutluluğunu artırmak adına değil iş performansını da optimum seviyeye çekmek adına oldukça faydalıdır. Üretkenliğin, yaratıcılığın ve verimliliğin artmasının yanı sıra çalışanların iş-yaşam dengesi kurmasına yardımcı olabilir.
2. Kısıtlı İş Özerkliği
Yapılan bir araştırmaya göre iş özerkliği duygusal zekâ ve iş yeri mutluluğu arasında aracı bir rol görevi üstlenir. Bu şu demektir; duygusal zekâ seviyesi arttıkça iş yeri mutluluk seviyesi de buna göre artış gösterir.
Hackman ve Oldham’ın iş özellikleri modeli, çalışanların daha iyi iş performansı göstermesi adına aşağıdakilerin önemli motivasyon kaynakları olduğunu ifade eder;
- Beceri çeşitliliği
- Görev Kimliği
- Görev Önemi
- İş özerkliği
- Geri Bildirim
İş özerkliği, çalışanların kendi programlarına ve hedeflerine göre çalışma özgürlüğü verilmesi anlamına gelebilir. Ancak günümüze baktığımızda çoğu çalışanın tükenmişlik yaşamasındaki temel sebepler arasında iş özerkliğinin sağlanmaması olduğunu gözlemleyebiliriz.
Yöneticiler çalışanların her hareketini izlemeye, çalışma programlarını kontrol etmeye ve yanlış adımları için onları cezalandırmaya devam edebilir.
Bunun yerine çalışanların soru sormaya ve ihtiyaçlarını ifade etmeye teşvik edilmesi, kendi programlarını ve hedeflerini belirlemelerine izin verilmesi ve işlerinde daha çok kontrol sahibi olmaları adına desteklenmesi önemlidir.
Gelişen teknoloji ile birbirinden güçlü iş birliği özellikleri sunan proje yönetim araçları yönetici ve çalışanlar arasında sağlıklı bir bağ kurulmasını sağlayabilir. Proje yönetim araçları ile uzaktan çalışanlar kendi hedef ve programlarını oluştururken yöneticiler tüm süreci detaylı bir şekilde izleyebilir.
3. Ödül ve Takdir Eksikliği
Takdir edilmeme hissi, çalışanlar arasında artan stres kaynağının başlı sebepleri arasında yer alır.
Verilen emeğin karşılığını görememek hayal kırıklığı, kızgınlık ve hafife alınma hissine yol açabilir. Tüm bu hislerin sürekli olarak tekrarlanması ise tükenmiş hissetmelerine sebep olabilir.
Çalışan mutluluğunu artırmanın sırları arasında yöneticiler tarafından tanınma, takdir edilme ve ödüllendirme stratejileri bulunur. Yöneticilerin çalışanlarını zamanında ve anlamlı bir şekilde takdir etmesi kendilerini değerli, görülmüş ve tanınmış hissetmelerini sağlayabilir.
Pozitif bir iş yeri atmosferinin oluşturulması adına çalışanlarla sürekli olarak iletişim kurmak önemlidir.
Belirli zamanlarda ekip toplantıları gerçekleştirerek çalışanların başarılarını kutlayabilirsiniz. Öğle aralarını çalışanlarla geçirerek onların kariyer hedeflerini dinlemeye zaman ayırabilirsiniz.
Önemli başarılarda prim ya da bonus uygulaması ile teşvik sağlayabilirsiniz. Belirli hedefler koyarak ekip çalışmasını artırabilir, sonucunda çeşitli hediyelerle yüksek performansı ödüllendirebilirsiniz.
Online toplantılarda güçlü iş birliği özellikleri keşfetmek için OctaMeet video konferans platformuna göz atabilirsiniz. Ekran/dosya paylaşımı, beyaz tahta, sohbet ve kayıt özellikleri ile öne çıkan OctaMeet yüksek kalitede sanal toplantıların anahtarıdır.
Takvim entegrasyonları, toplantı odaları, webinar modülü ve daha fazlasıyla uzaktan çalışma ekiplerinin verimliliğini yükselten OctaMeet’i tam 30 gün boyunca ücretsiz deneyebilirsiniz.
Hemen Ücretsiz Dene!
4. Zayıf İş İlişkileri
Tükenmişlik hissini tetikleyen faktörler arasında iş yerine ait hissetmemek yer alabilir. Bunun temel sebepleri arasında ise zayıf iş ilişkilerinin rolü öne çıkar. Aidiyet duygusu hem özel hayat hem de iş hayatında ruh sağlığı ve refah adına önemlidir.
Çalışanlar bir topluluğun parçası gibi hissetmedikleri takdirde aidiyet hislerinde düşüş yaşarlar. Tam da bu noktada sosyal bağlantıların önemi açığa çıkar.
Yapılan bir araştırmaya göre iş yerinde en iyi arkadaşları olan çalışanlar, aynı stres seviyelerini deneyimlemelerine rağmen, önemli ölçüde daha yüksek ve sağlıklı stres yönetiminde bulunabiliyor.
Yöneticilerin bu noktada çalışanlarına iş dışı konularda da meslektaşlarıyla bağlantı kurabilecekleri alanlar sağlamaları önemli olabilir. Daha az rekabetçi ve daha işbirlikçi bir çalışma alanı sosyal bağların yaratılmasında rol oynayabilir.
Sonuç olarak, tükenmişlik hissini tetikleyebilen birçok farklı neden olabilir. Her birey farklıdır ve yaşadıkları durumlardan da farklı şekillerde etkilenirler.
İş yerinde kontrol eksikliği, sosyal destek eksikliği, adaletsizlik ya da takdir edilmeme hissi, yeteneklerinizle uyuşmayan iş görevleri ve dahası tükenmişlik hissinin oluşmasına neden olabilir.
İş Yerinde Tükenmişlikle Başa Çıkmanın Yolları
İş yerinde tükenmişlik tüm hayatınızı etkileyen ciddi bir durum olabilir. Tükenmişlikle başa çıkmak, stresinizi yönetmek ve çalışma ortamınızı iyileştirmek için küçük değişikliklerle başlayabilirsiniz.
1. Kontrol Edemeyeceğiniz Şeylerden Odağınızı Çekin
İş yerinde tükenmişlik hissinin büyük bir nedeni de kontrol hissinin olmamasıdır. Buna sebep olan en büyük faktör de aşırı iş yüküdür.
İş tanımlanırınızla ya da bireysel kapasitenizle örtüşmeyen görevleri kontrol altında tutmak hakkında çok fazla endişelenmek burnout hissetmenize neden olabilir.
Aşırı iş yükünü yöneticilerinizle paylaşarak sorunlarınızı dile getirebilirsiniz. Açık iletişim ile iş yükü ayarlamaları ve ek destek gibi taleplerde bulunmak her çalışanın hakkıdır.
Yöneticilerinizden verimliliği artırmak adına kendi iş görevlerinizle örtüşen programlar için değişiklik yapılmasını talep edebilirsiniz.
2. Sizi Rahatlatan Aktivitelere Daha Fazla Zaman Ayırın
Duygusal ve fiziksel iyileşmenin en büyük yardımcıları sizi mutlu eden aktivitelerdir. Sizi rahatlatan sosyal aktiviteler, geziler, hobiler ve daha fazlası için hayatınızda yer açın.
Düzenli egzersizin algılanan stres ve duygusal tükenmişlik üzerindeki olumlu etkilerini gösteren birçok farklı araştırma keşfedebilirsiniz.
Tükenmişliği azaltmak adına proaktif bir adım atmak istiyorsanız farklı egzersiz türleri ile daha hareketli bir yaşam tarzına geçiş yapmayı deneyebilirsiniz.
3. İş ve Özel Hayat Arasında Net Sınırlar Çekin
Günün tamamını iş hakkında düşünerek geçirmek stres seviyenizin azalmamasının en büyük etkeni olabilir. Bunun yerine çalışma saatlerinizde net sınırlar belirleyin.
Çalışma ve kişisel zamanınız arasındaki sınırları aşmamaya özen gösterin. Kişisel hayatınızın da en az iş hayatınız kadar önemli olduğunun farkına varın. Günü dengede tutmazsanız her iki alanda da bitkin ve tükenmiş hissetmeniz olasıdır.
4. Dinlenmeye Öncelik Verin
Gün içinde yaşadığınız fiziksel ve zihinsel stresi geride bırakmak adına uyku düzeninize dikkat etmek de önemlidir. Uyku kalitenizi artırmak adına meditasyon ve farkındalık egzersizleri yapabilirsiniz.
Ayrıca gün içinde kısa ve düzenli molalar alarak zihninizi iş stresinden uzaklaştırın. Kısa molalar sadece stres için değil daha üretken olabilmeniz adına da önemlidir.
5. Esnek Çalışma Programlarını Değerlendirin
İş yerinde stres ve tükenmişlik hissinin önüne geçmek için öncelikli olarak iş yerinden uzaklaşmayı deneyebilirsiniz. Hibrit ya da esnek çalışma programları çalışanların haftanın belirli günlerinde uzaktan çalışmasına izin vererek daha sağlıklı, verimli ve üretken bir iş süreci hedefler.
Mevcut iş yerinize esnek çalışma saatleri konusunda teklif götürebilirsiniz. Bu konuda sıkı kurallar varsa kendi zihniniz ve bedeniniz için farklı fırsatlar arayabilirsiniz.
Zihin ve beden ne kadar güçlü olursa önünüze çıkan her görevde daha üretken ve başarılı olursunuz. Zig Ziglar’ın da dediği gibi “Başarı kişinin kendisindedir, herhangi bir işte değil.”
Hem bireysel hem de kurumsal iletişimde hep bir arada video konferans platformu olarak öne çıkan OctaMeet ile esnek çalışma saatlerine geçiş yapmak her zamankinden kolay!
Video konferansın gücünü keşfetmek için hemen şimdi OctaMeet’e kayıt olabilir, 30 günlük deneme versiyonunu kullanmaya başlayabilirsiniz.
OctaMeet’i Hemen Dene
Kurumsal iletişimde ihtiyaçlarınıza özel çözüm önerileri için demo görüşmesi talep edebilir, daha fazla bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
