Odaklanma Probleminin Oluşumu 
Sürekli bir dijital dönüşüm ve teknolojik ilerleme çağında yaşıyoruz. Teknolojik değişim hayatımızı birçok yönden iyileştirirken, aynı zamanda birçok dikkat dağıtıcı unsuru ve odaklanma problemini ve konsantrasyon kaybını da tecrübe etmemize sebep oluyor.
Özellikle pandemi döneminde yaşadığımız belirsizlikler bu odaklanma problemlerini oldukça artırdı.
Odaklanma sorununun sebeplerini tespit edebilmek ve çözüme kavuşturabilmek yaşam standartlarımızı yükseltmemiz açısından oldukça önemli.
Odaklanma Probleminin Oluşumu
Odaklanma problemini çözmek için öncelikle onun asıl sebebini belirlemek gerekir. Kişilerin motivasyonunu yitirmesine sebep olan odaklanma probleminin ancak kaynağı bulununca ona uygun çözümler geliştirilebilir.
Odaklanma probleminin sebeplerini şöyle sıralayabiliriz:
Odaklanma Problemi ve Genetik
Günümüzde odaklanma problemini çocukluktan beri gelen bir dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olarak tecrübe eden pek birçok insan vardır. DEHB kişilerin yaşam kalitesini ciddi anlamda düşüren bir psikolojik rahatsızlıktır.
Bu kişiler oldukça hareketlidir ve konsantre olarak en basit günlük işleri bile sonuca ulaştırmaları çok zordur.
Bununla beraber her dikkat dağınıklığı durumu veya enerjik olma hali DEHB olarak yorumlanmamalı, bir uzmanın bu tanıyı koyması için ve tedavi olmak için hekime başvurulmalıdır.
Odaklanma Problemi ve Uyku Bozuklukları
Uykusuzluk hali düşünce süreçlerinizi yavaşlatır. Uyku üzerine çalışan bilim insanları, uyku yoksunluğunun daha düşük konsantrasyona yol açtığı sonucuna varmışlardır.
Uykusuzken odaklanmak ve dikkat etmek daha zordur, bu yüzden kafanız daha çok karışır. Bu, mantıksal akıl yürütme veya karmaşık düşünce gerektiren görevleri gerçekleştirme yeteneğinizi engeller.
Ayrıca uykusuzluk, karar verme ve öğrenme yetisinin de körelmesine sebep olur. Çünkü şartları veya durumları iyi değerlendiremezsiniz ve doğru davranışı seçemezsiniz.
Aynı zamanda odaklanamadığınız için bilgi toplamak daha zordur, bu nedenle verimli bir şekilde öğrenemezsiniz. Özellikle çocuklarda olmak üzere uykusuzluk hiperaktiviteye yol açarak odaklanmayı zorlaştırır.
Odaklanma Problemi ve Beslenme Bozuklukları
Günlük olarak tükettiğimiz gıdalardan elde ettiğimiz enerjinin neredeyse %20’sini beynimiz tek başına tüketmektedir. Bu nedenle dengesiz ve düzensiz beslenme odaklanamama sorunu yaşamamıza sebep olabilir.
Ayrıca çok fazla şekerli gıdalar tüketmek kan şekerinin hızlıca yükselmesine ve sonra aynı hızla düşmesine sebep olmaktadır. Bu da konsantrasyonu düşürür, bilişsel işlevlerin yavaşlamasına neden olur ve hafızayı olumsuz etkiler.
Odaklanma Problemi ve Hormonsal Değişiklikler
Özellikle kadınların regl dönemi ve hamilelik dönemi duygusal olarak oldukça hassas oldukları dönemler olarak bilinir. Böyle dönemlerde konsantre olmakta güçlük çekmeleri oldukça doğaldır.
Ayrıca cinsiyet fark etmeksizin hormonsal değişikliklerin yaşanması son derece doğaldır ve konsantrasyon seviyemizi etkileyebilir.
Odaklanma Problemi ve Sigara ile Alkol
Dışarıdan aldığımız uyarıcılar beynin bazı bölümlerinin küçülmesine sebep olmaktadır. Odaklanma güçlüğünün yanı sıra, uzun dönemde kronik depresyon ve alzheimer gibi psikolojik hastalıklara da neden olabilir.
Odaklanma Problemi ve Elektronik Cihazlar
Bilgisayar, tablet, telefon ve hatta televizyon gibi elektronik aletleri çok fazla kullanmak odaklanma sorununun artmasına sebep olabilir.
Özellikle sosyal medyada vakit geçirirken hepimiz zamanın ne kadar çabuk geçtiğinden söz ederiz.
Sosyal medya platformları olabildiğince çok vakit geçirmemizi sağlamak üzerine kuruludur. Bu sayfalarda dolaşırken yüksek dopamin salgılarız ve eğlenceli vakit geçiririz.
Sonrasında işimize veya derslerimize dönmek istediğimizde ise aynı keyfi alamadığımız için bir türlü odaklanıp işlerimizi tamamlayamayız veya odaklanma süremiz gün geçtikçe kısalır.
Odaklanma Problemi ve Stres
Stres yalnızca fiziksel olarak değil, zihinsel olarak da pek çok belirti ile kendini göstermektedir.
Zihinsel olarak en belirgin etkisi ise konsantrasyon eksikliğidir. Stres durumunda öğrenme güçlüğü, unutkanlık, muhakeme yeteneğinin kaybolması ve odaklanma problemi gözlemlenebilir. Burnout olarak da adlandırılan yoğun çalışma koşulları da kişilerin stres düzeyinin artmasına sebep olabilmektedir.
Odaklanma Problemini Hangi Alanlarda Deneyimliyorsunuz?
Neden odaklanamadığımızı bilmek kadar neye odaklanamadığımızı fark etmek de önemlidir.
Odaklanmakta güçlük çektiğimiz işleri belirleyerek altındaki sebepleri anlamak, bizlere farkındalık kazandıracaktır ve bu soruna direkt bir çözüm bulmamıza yardımcı olacaktır.
Örneğin ders çalışmakta mı güçlük çekiyorsunuz? Muhtemelen o dersin sınavı yaklaştığı için başarısız olma korkusu yaşıyorsunuz ve bu durum sizde kaygıya sebep oluyor. Kaygı duyduğunuzda odaklanmanız oldukça güçleşecektir.
Çözüm olarak sınav zamanından çok daha önce çalışmaya başlamak, sık sık tekrar yapmak ve örnek olabilecek sorulara göz atmak işinizi kolaylaştırabilir.
Böylece beyninize sınavdan birkaç gün öncesinden yüklü bir bilgi yüklemesi yapmayacağınız ve sık sık ama kısa süreli olarak derslerinize göz attığınız için odaklanma güçlüğü çekmemiş olacaksınız.
Çalışan biri ise sunum veya proje hazırlama konusunda odaklanma problemi yaşıyor olabilir. Projenin çok teferruatlı olması veya sunumun çok uzun olması gibi düşünceler kişinin odaklanmasını zorlaştırabilir.
Bu gibi ön yargıları bir kenara bırakarak programlı olmak ve işleri küçük parçalara ayırarak en kolay kısmından başlamak odaklanmayı artıracaktır.
Odaklanma Probleminin Çözümü 
Beslenmenizi karbonhidrat, yağ ve protein bakımından dengeli olacak şekilde belirleyin ve düzenli beslenin. Özellikle şekerli ve hatta yapay tatlandırıcı ve glikoz şurubu içeren gıdalardan kaçının. Sigara ve alkolü hayatınızdan çıkarın.
Her gün aynı saatlerde ve yeterli uyumaya özen gösterin. Uzmanlar yetişkin bireyler için 7-8 saat uykunun yeterli olduğunu belirtiyor.
Spor yapmayı ihmal etmeyin. Yalnızca 30 dakika yürüyüş yapmak bile sonuçlarını anında göstererek konsantrasyon seviyesini gözle görülür biçimde artırmaktadır.
Stres seviyenizi azaltın, meditasyon ve nefes egzersizleri bunun için en iyi seçeneklerdir. Odaklanmayı artırabilecek beyin egzersizleri deneyin.
Düzenli kitap okuyun. Her gün okuyabildiğiniz sayfa sayısının zamanla arttığını fark edeceksiniz. İnternette gezindiğiniz süreyi azaltmaya çalışın. Özellikle sosyal medya detoksu odaklanma problemi yaşayan bireylerin tercih ettiği ilk yöntemdir.
Çevrenizdeki dikkat dağıtabilecek şeyleri ilk aşamada yok edin. Yatağınızı toplayın, masanızın üzerini temiz ve düzenli tutun. Gürültülü ortamlar yerine sessiz ortamları tercih edin.
Zaman içerisinde odaklanma süreniz uzadıkça gürültüden veya görsel kirlilikten daha az etkilenmeye başladığınızı fark edeceksiniz.
Pomodoro tekniği gibi yöntemleri uygulayarak odaklanma problemine karşı bir süre belirleyin ve bunu zamanla uzatmaya çalışın.
Kendinize bir plan oluşturun ve yaptığınız programa sadık kalmaya çalışın ancak zorlu bir program oluşturmaya çalışmak yerine gerçekleştirebileceğiniz ideal olan planlara yönelin.
Aynı anda birden fazla işi yürütmeye çalışmayın. Çoklu görev yani ‘multitasking’ durumu beynin çok yorulmasına ve basit hatalar yapılmasına sebep olur. Sonuç olarak da verim düşer ve odaklanmak zorlaşır.
Video Konferans Sırasında Uzun Süre Odaklanma Problemi Yaşamadan Nasıl Kalabiliriz?
Pandemide tüm dünya yapması gereken işleri mümkün olduğu kadar video konferans uygulamaları aracılığıyla gerçekleştirmeye başladı.
Vaktimizin büyük çoğunluğunu bilgisayar başında geçirmek ve işlerimizi video konferans uygulamaları üzerinden tamamlamaya çalışmak, elbette ki odaklanma problemini de beraberinde getirdi.
Video konferanslarda görüntülü görüşme için gereken kamera özelliğinin kullanılmaması odaklanma sorununa bir neden olarak gösterilebilir çünkü iletişim sürecinin interaktif olabilmesi için göz kontağı kurmak da önemli bir etkendir.
Bu hem video konferansı gerçekleştiren kişi açısından hem de dinleyiciler açısından önemlidir. Böylece pasif dinleyici olmaktan ziyade interaktif bir görüşme süreci geçirip daha fazla odaklanabiliriz.
Bir diğer nokta ise verimli bir video konferans görüşmesi için ideal sürenin ne kadar olması gerektiği kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. İhtiyacınız olduğunu hissettiğiniz durumda konuşmacıdan mola vermesini isteyebilirsiniz.
Bu hem konuşmacıya dikkatlerin dağıldığını gösterir hem de dinleyiciler kısa molanın ardından tekrar odaklı bir şekilde konferansa katılabilir.
Zihinsel olarak video konferansa hazırlanmak odaklanmayı problemine karşı mücadele etmek için çok önemli bir adımdır.
Zihinsel olarak hazır hissetmenin ilk adımı ise fiziksel olarak da hazırlanmaktır. Görüşmelerimize ofiste bir gün geçirecekmiş gibi hazırlanarak katılmak, odaklanma probleminizi ciddi ölçüde azaltacaktır.
